Toelichting op de balans

Toelichting
Ultimo 2024 bedraagt het saldo van de bestemmingsreserves € 241,6 mln. Ten opzichte van 2023 zijn de bestemmingsreserves met € 35,9 mln. toegenomen. Er is € 81,0 mln. toegevoegd en € 45,1 mln. onttrokken. Een toelichting en het verloopoverzicht per bestemmingsreserve is opgenomen onder 6.3 bijlage bestemmingsreserves

Nieuwe bestemmingsreserves :

• Onderwijshuisvesting onderhoud: Deze reserve is ingesteld voor dekking voor onderhoud aan panden die tijdelijk in beheer zijn van onderwijshuisvesting. Er is € 0,1 mln. toegevoegd vanuit ontvangen gebruikersvergoedingen.
• Schulden en armoede: Deze reserve is ingesteld voor dekking van de lasten voor preventieve aanpak van armoede en schulden bij inwoners van Zaanstad door middel van vroegsignalering en maatwerk. Er is € 1,2 mln. toegevoegd vanuit ontvangen rijksmiddelen.
• Sociale Wijkteams: De nieuwe wet, Wet aanpak meervoudige problematiek sociaal domein (WAMS) moet het mogelijk maken om meer en beter te kunnen samenwerken over de diverse wetten heen. Voor de implementatie van deze wet wordt € 0,5 mln. toegevoegd.
• Versnellen (flex)wonen: Deze reserve is ingesteld voor het stimuleren van de (flex) woningbouw. Vanuit het overschot op het exploitatieresultaat van de Oekraïne opvang ontheemden is € 4 mln. toegevoegd. Daarnaast is er € 0,8 mln. toegevoegd vanuit een gesloten deal met het Rijk voor de vluchtelingenopvang Gerrit Bolkade.

De grootste mutaties in de bestemmingsreserves betreffen (groter dan € 5 mln.):

• Afschrijvingslasten: In 2024 is er € 6,9 mln. toegevoegd aan de reserve afschrijvingslasten, die is ingesteld om de afschrijvingslasten van investeringsprojecten (zodra ze gereed zijn) te dekken. Er is € 0,6 mln. onttrokken ter dekking van afschrijvingslasten van (afgeronde) investeringsprojecten.
• Budgetoverheveling: In 2024 is op basis van de najaarsrapportage € 6,1 mln. toegevoegd aan de reserve. Dit betreft incidenteel beschikbaar gestelde budgetten, welke niet zijn besteed in 2024, maar waarvoor nog wel uitvoering plaats moet vinden in 2025. De budgetten van 2023 zijn onttrokken voor € 3,3 mln. en toegevoegd aan het exploitatiebudget.
• Egalisatie begroting: Er is € 8,4 mln. toegevoegd aan de reserve egalisatie begroting. Dit betreft het resultaat van 2024 op basis van de voorjaarsnota 2024. Daarnaast is er € 3,4 mln. onttrokken. Dit is gebeurd op basis van de begroting 2024. Deze middelen zijn gebruikt om een aantal belangrijke noodzakelijke incidentele uitgaven te dekken.
• Investeringsfonds: In 2024 is een toevoeging gedaan van € 18,6 mln. Dit is gedaan vanuit de algemene middelen € 17,8 mln., reserve gebiedsoverstijgende besteding (GKZ) € 0,6 mln. en verkoop vastgoed € 0,2 mln. Op basis van de besteding is € 7,4 mln. onttrokken voor de projecten Bereikbaarheidsdeal € 2,5 mln., Sportpark Hoornse veld € 2,0 mln., Afwaardering A7 € 0,8 mln., Brug Zijkanaal H € 0,7 mln., Kwaliteit bestaande woningvoorraad € 0,5 mln., Busbrug € 0,2 mln. en overige projecten € 0,7 mln.
• Opvang ontheemden Oekraïne: In 2024 is er € 15,7 mln. toegevoegd aan de reserve vanuit rijksbijdragen. Het gaat om € 15,6 mln. voor de opvanglocaties (op basis van het normbedrag van € 61 per bed per nacht) en € 0,1 mln. vanuit de decembercirculaire 2023. De onttrekking van € 11,1 mln. betreft de werkelijke besteding voor de opvang van Oekraïne ontheemden. Het restant van € 4,7 mln. blijft beschikbaar voor opvang ontheemden Oekraïne.
• Transformatiefonds: Als gevolg van de wijziging in het BBV worden vanaf 2017 geen investeringen van maatschappelijk nut meer direct uit de exploitatiebegroting gedekt, maar op de balans geactiveerd. Dat heeft tot gevolg dat er (vooral) in de eerste jaren tijdelijk begrotingsruimte niet besteed blijft en in latere jaren een groter beslag wordt gedaan op de structurele begrotingsruimte. De vrijvallende begrotingsruimte 2024 van € 6,7 mln. is toegevoegd aan de reserve. Totaal is er € 2,2 mln. onttrokken, waarvan € 2,0 voor voorbereidingslasten- en beleidsintensiveringen woningbouwimpuls en € 0,2 mln. voor dekking voorziening grondexploitatie Poelenburg Oost.

Van de materiële bestemmingsreserves lichten wij de aard en reden toe (groter dan € 5 mln.):

• Afschrijvingslasten (€ 28,9 mln.): Zodra de investeringen, die via het Investeringsfonds gedekt worden, gereed zijn, vindt overheveling plaats naar de reserve dekking afschrijvingslasten. De jaarlijkse afschrijvingslasten worden onttrokken aan deze bestemmingsreserve.
• Bodembeheer (€ 6,7 mln.): De bodemreserve wordt gebruikt om langlopende bodemsaneringen en nazorgtrajecten te financieren. Hierbij worden de landelijk gestelde doelen en termijnen uit het bodemconvenant, de gemeentelijke Zaanse doelen uit de Ruimtelijke Milieuvisie en de wettelijke kaders in acht genomen. Daarnaast spant Zaanstad zich in bedrijven en marktpartijen te stimuleren bodemonderzoek en bodemsanering in eigen beheer uit te voeren. Dit draagt bij aan het bereiken van de gestelde doelen.
• Budgetoverheveling (€ 6,1 mln.): De reserve budgetoverheveling is ingesteld voor het overhevelen van budgetten die niet of nog niet geheel zijn uitgevoerd. Het gaat om incidenteel beschikbaar gestelde budgetten, waarbij er een bestuurlijk en maatschappelijke noodzaak is tot uitvoering in het volgende jaar.
• Egalisatie begroting (€ 16,6 mln.): Niet aangewende middelen kunnen aan het exploitatiebudget worden toegevoegd. Deze extra middelen worden gebruikt als dekking voor uitvoering van activiteiten en bijbehorende lasten in toekomstige begrotingsjaren.
• Investeringsfonds (€ 87,2 mln.): Het Investeringsfonds is ingesteld om investeringen beter tegen elkaar af te wegen en de financiële beheersing te versterken. De begrote toevoeging en onttrekking wordt onderbouwd in de bestuursrapportages en via losse besluiten.
• Transformatiefonds (€ 56,9 mln.): Dit is een reserve die gevoed wordt met de niet benutte exploitatielasten (begrotingsruimte), die is ontstaan als gevolg van het verplicht activeren van alle investeringen met maatschappelijk nut in de openbare ruimte. Het doel van het fonds is het bevorderen van de maatschappelijk gewenste (versnelde) realisatie van woningbouwlocaties. Uit het fonds worden bijdragen aan investeringen gedekt indien aan de voorwaarden uit de financiële verordening is voldaan.