Verbonden partijen

Gemeenschappelijke regeling - bedrijfsvoeringsorganisatie

De gemeenschappelijke regeling is getroffen voor het doeltreffend en doelmatig uitvoeren of doen uitvoeren van de taken van de colleges voortkomend uit of samenhangend met de Participatiewet en de Wet sociale werkvoorziening.

Per 1 januari 2018 hebben de gemeenten Purmerend en Zaanstad samen het Participatiebedrijf opgericht om effectiever te zijn in de uitvoering van de Wet Sociale Werkvoorziening en de Participatiewet. Namens Zaanstad heeft wethouder Onclin zitting in het bestuur en wethouder Groothuismink is waarnemer.

Er is sprake van duale aansturing waarbij de wethouder financiën invulling geeft aan de eigenaarsrol en het inhoudelijk opdrachtgeverschap is belegd bij de beleidsportefeuillehouder.

Ontwikkelingen

• Het rijk werkt aan een herziening van de Participatiewet, die gericht is op het verbeteren van de aansluiting op de arbeidsmarkt voor mensen met een afstand tot werk. Hierbij staat de menselijke maat, vertrouwen en eenvoud centraal staan. Doordat beleid rondom de Participatiewet in Balans uitgesteld wordt, kan dit leiden tot een periode van beleidsmatige onzekerheid.
• Er wordt landelijk gewerkt aan een nieuwe inrichting van de arbeidsmarktinfrastructuur, waarbij gemeenten, UWV en andere partijen intensiever moeten samenwerken. Dit zal ook gevolgen hebben voor Werkom.
• Het rijk stelt vanaf 2025 langdurig impulsmiddelen beschikbaar voor het versterken van de infrastructuur van sociaal ontwikkelbedrijven. Naast het impulsbudget komt er in 2025 een ondersteuningsstructuur waarin het rijk, VNG, Divosa en Cedris samenwerken om gemeenten en sociaal ontwikkelbedrijven te helpen met de beoogde transitie en planvorming rondom een toekomstbestendige inrichting van de sociale infrastructuur van sociaal ontwikkelbedrijven en voor beschut werk.
• Werkom werkt daarnaartoe volgens een vastgestelde strategische agenda.
• De colleges van Zaanstad en Purmerend hebben de wijziging van de Gemeenschappelijke regeling Participatiebedrijf Zaanstad Purmerend vastgesteld. De Raad van Zaanstad heeft het college hiervoor toestemming gegeven op 27 juni 2024.

Risicoprofiel

Het risicoprofiel is hoog. Het maatschappelijk belang is groot, het gaat om kwetsbare mensen. De financiële bijdrage van de gemeente is aanzienlijk.

Risico analyse

Governance

De governance van Werkom is duaal. We sturen als eigenaar van het bedrijf, maar ook als opdrachtgever van het bedrijf. Om die rollen duidelijk te scheiden is er voor gekozen om de rol van eigenaar bij de wethouder financiën neer te leggen. De rol van opdrachtgever ligt bij de vakwethouder, zijnde de portefeuillehouder Werk en Inkomen. Dat heeft ook tot gevolg dat de risicobeheersing ook duaal is en dat verschillende aspecten van risico en beheersing onder de verantwoording van verschillende rollen valt. De rollen kunnen niet los van elkaar opereren. Het gaat om het samenspel van de rollen. De meerjarige kaders vanuit de eigenaarsrol werken door in gewijzigde dienstverleningsovereenkomsten in de opdrachtgeversrol. Signalen vanuit de voortgangsgesprekken  worden meegenomen in de eigenaarsrol. Dit samenspel wordt ambtelijk en bestuurlijk georganiseerd door een overlegstructuur.

• Eigenaarsrol

Vanuit de eigenaarsrol wordt gestuurd op een meerjarig sluitende begroting. In juni 2024 is de zienswijze op de begroting 2025 in het Zaanstad Beraad behandeld. Hieruit blijkt dat de extra bijdragen die eerder nodig waren van gemeenten voor 2025 en verder naar beneden zijn bijgesteld. Werkom werkt vanuit een strategische agenda aan financiële resultaatverbeteringen en verbetering van de dienstverlening.

• Opdrachtgeversrol

De opdrachtgeversrol wordt gestuurd vanuit de nadere dienstverleningsovereenkomst voor de Participatiewet-taken.

In de periodieke voortgangsgesprekken over de Participatiewet-taken wordt met Werkom gesproken over instroom, uitstroom, doorlooptijden, klanttevredenheid, kwaliteit van dienstverlening, werkgeversbenadering en de mogelijkheden voor bijsturing. De maatschappelijke opgave vraagt van Werkom om blijvend de dienstverlening aan te sluiten bij de mensen en de werkgevers die zij beide ondersteunen.

Overige

Gemeente Zaanstad is daarnaast ook klant van Werkom. Als klant neemt Zaanstad diensten af voor onder meer groenonderhoud, post & print en het reinigen van de herbruikbare bekers.

Financiële positie

Jaarrekening 2023

Werkom heeft over 2023 een positief resultaat behaald van € 359.774. Dit resultaat benadert het resultaat volgens de gewijzigde begroting 2023 (€ 410.875). Van het resultaat is € 175.000 toegevoegd aan de algemene reserve om deze op het maximumniveau volgens de financiële verordening te brengen. Dat wil zeggen dat de algemene reserve 5% van het begrotingstotaal bedraagt. Het overige deel van het resultaat is toegevoegd aan de bestemmingsreserve ‘Duurzaamheid en energietransitie’.

Daarnaast waren personeelskosten en andere kosten voor de participatiewetopdracht lager dan begroot. Deze lagere kosten leiden tot terugbetaling aan de gemeente op grond van afspraken met de belastingdienst over de koepelvrijstelling (€ 879.647). Deze lagere kosten landen daarom niet in het resultaat van Werkom.

Rechtmatigheidsverantwoording

Het bestuur legt in de jaarrekening 2023 voor de eerste keer een rechtmatigheidsverantwoording (RMV) af. Deze heeft conform de BBV alleen betrekking op de bedrijfsvoeringsorganisatie en niet op Werkom Diensten BV. Als gevolg daarvan heeft de RMV geen betrekking op het geconsolideerde resultaat. Het is mede het gevolg van de verdeling van baten en lasten over de jaarrekening van de BVO en die van de BV, dat er sprake is van een grote (technische) afwijking op het begrotingscriterium (€ 8,2 mln). Daarnaast waren er nog geen afspraken gemaakt over wanneer afwijkingen van de begroting acceptabel zijn en dus niet meetellen als begrotingsonrechtmatigheid. Deze afspraken zullen in 2024 worden gemaakt en opgenomen in de financiële verordening van Werkom. Doordat in 2024 de BV is opgeheven en de kaders voor de rechtmatigheidsverantwoording in de financiële verordening worden verwerkt, wordt het risico op begrotingsonrechtmatigheden aanzienlijk teruggebracht.

Samenvoegen bedrijfsvoeringsorganisatie en Besloten Vennootschap

Met ingang van 1 januari 2024 zijn alle activiteiten van de besloten vennootschap overgedragen aan de bedrijfsvoeringsorganisatie Werkom. De formele afwikkeling van de B.V. heeft in 2024 plaatsgevonden.  

Begroting 2025

De raad heeft op 27 juni 2024 een positieve zienswijze gegeven op de begroting voor 2025.

Risico's en beheersmaatregelen

Risico's

In de Werkom-begroting zijn de volgende risico’s benoemd in de risicoparagraaf:

• Toenemende druk op het operationele resultaat door daling van aantal medewerkers met een SW-indicatie en groei van het aantal beschut werkplekken en omzet
• Ondanks alle inspanningen van Werkom gericht op privacy en informatiebeveiliging, blijft het risico bestaan op een hack of andere activiteiten van cybercriminelen.

Beheersmaatregelen

• Werkom werkt aan het opvangen van de krimp van medewerkers met een SW-indicatie binnen de leerwerkbedrijven en acquisitie van opdrachten die passen bij de doelgroep.
• In de Werkom begroting wordt rekening gehouden met de verwachtte groei van het aantal beschut werk-indicaties. De realisatie blijft tot nu toe altijd binnen die verwachting.
• Werkom werkt aan goede meerjarige afspraken en stabiele relaties met afnemers.
• Werkom heeft een chief information security officer (CISO) voor de informatiebeveiliging en een externe functionaris gegevensbescherming (FG), die jaarlijks rapporteren over risico’s en ondernomen of te ondernemen verbeteringen.
• De regels over de rechtmatigheidsverantwoording zijn verwerkt door wijziging van de financiële verordening Participatiebedrijf Zaanstad Purmerend 2023. De Raad heeft op 30 januari 2025 een positieve zienswijze afgegeven op de wijziging van deze financiële verordening.