Publiekrechtelijk
- Publiekrechtelijk
Recreatieschap Alkmaarder en Uitgeestermeer
(Bedragen x €1.000)Recreatieschap Alkmaarder en UitgeestermeerRechtsvorm:Gemeenschappelijke regeling - openbaar lichaam
Oprichtings-/publicatiedatum:5 april 2007Vestigingsplaats:UitgeestToezichtsregime:middelOpenbaar belangHet Recreatieschap Alkmaarder- en Uitgeestermeer (RAUM) is een samenwerkingsverband van twaalf omliggende gemeenten en de provincie Noord-Holland. Het zet zich in voor:
- het verzekeren van een evenwichtige ontwikkeling van de recreatie en de watersport op en rondom het meer en aangrenzende gebieden;
- het tot stand brengen, bewaren en onderhouden van het landschap en een evenwichtig natuurlijk milieu dat is afgestemd op het onder bovenstaande geformuleerde.
Bestuurlijk belangWethouder Breunesse lid van het Algemeen Bestuur, plaatsvervanging door wethouder Tuijn.
Stemverhouding: 12,5%Actualiteiten en risico'sOntwikkelingen
Uit de visie 2030 Natuur en recreatie in Hollandse landschappen heeft het bestuur eind 2023 besloten tot prioritering van de projecten:
- het opwaarderen van recreatieterrein Uiterdam;
- het opwaarderen van jachthaven de Woudhaven en omgeving, dit project is gestart in 2024;
- oever- en natuurontwikkeling Saskerleidam, waarbij ook schone bagger uit het noordelijke deel van de Zaan een plaats zal krijgen. Over dit project waren al contractuele verplichtingen met een aannemer en de gemeente Zaanstad aangegaan. Fase 1 is afgerond, het besluit rondom de financiering is nog niet genomen;
- lokale verdiepinging Uitgeestermeer voor meer biodiversiteit;
- verbetering zwemwaterkwaliteit Dorregeest;
- het aantrekkelijker maken van het Aagtenpark.
Andere belangrijke punten uit 2024:
- Het vaststellen van het controleplan 2024, normenkader 2024, verordening financieel beheer en de Gemeenschappelijke Regeling.
- Het in evenwicht brengen van de baten en lasten van het recreatieschap voor de lange termijn, bij de Kadernota 2025 is ingestemd met een verhoogde bijdrage voor vijf jaar. Verder wordt ingezet op het vergroten van de inkomsten door:
- het invoeren van de recreatiekaart;
- het mogelijk maken recreatiearken;
- plaatsen van een tweetal reclamemasten.
- Een nieuw raamcontract met uitvoeringsorganisatie recreaties NH is voor het einde van 2024 nog niet is gesloten. De opzegging is eenmalig opgeschort en het bestaande contract met één jaar verlengd;
- Provincie Noord-Holland kon in 2024 geen overeenstemming met Staatsbosbeheer bereiken over de overname van de beheerorganisatie. De provincie zoekt verder naar een andere overnamepartner.
Risicoprofiel
Het risicoprofiel van deelname aan de gemeenschappelijke regeling is hoog. Het weerstandsvermogen is onvoldoende. De omvang van de huidige algemene reserve (weerstandscapaciteit) is € 43 en ligt onder het niveau van het benodigde weerstandsvermogen van € 427. Het bestuur van het RAUM heeft besloten aan te sluiten bij het uitgangspunt van de regio Noord-Kennemerland om slechts een beperkte algemene reserve aan te houden voor de GR: de norm is 2,5% van de lasten. De consequentie hiervan is dat een beroep op de participanten gedaan moet worden indien de risico's die zich voordoen het bedrag van de algemene reserve overschrijden.
Financieel beeld
Jaarrekening 2023
De jaarrekening 2023 sloot met een negatief resultaat van € 47.000, dat is € 44.000 hoger (minder negatief) dan was begroot. Het negatieve resultaat is in mindering gebracht op de reserves. Het totaal aan reserves komt per 31 december 2023 uit op € 1.426.103.
Rechtmatigheidsverantwoording
Het dagelijks bestuur is van mening dat de in deze jaarrekening verantwoorde baten en lasten alsmede de balansmutaties rechtmatig tot stand zijn gekomen binnen de daarvoor gestelde grens. Er zijn geen afwijkingen vastgesteld boven genoemde grens van € 87.369.
Vooruitblik 2024
De Najaarsnotitie 2024 geeft aan dat de prognose voor 2024 sluit met een negatief resultaat van ongeveer € 84.000. Dat is ongeveer € 22. hoger – minder negatief – dan was begroot (€ 106.808 negatief). Het resultaat is bepaald door de volgende zaken:
- Overdracht van De Woudhaven en doorbelasting van kosten project Dorregeest naar gemeente Uitgeest (positief);
- Lagere opbrengsten pontje Molletjesveer door vrijwilligers- en technische problemen (negatief);
- Hogere kosten voor bestuurlijk overleg, omgevingsmanagement en accountantskosten (negatief);
- Hogere rentebaten door verhoogde spaarrente en uitstel lening project Saskerleidam (positief).
Zienswijze
De gemeenteraad geeft een positieve zienwijze op de jaarrekening 2023 en de begroting 2025, met de volgende aandachtspunten:
- Zaanstad verkent de mogelijkheden om de tegenvallers op te vangen; de gemeenschappelijke regelingen maken onderdeel uit van die verkenningen;
- De gemeente Zaanstad wijst nogmaals op de urgentie om de nieuwe verdienmogelijkheden te realiseren en vraagt u de uitvoering daarvan krachtig ter hand te nemen. Een realistische vertaling is nodig wanneer de inkomsten daadwerkelijk geëffectueerd kunnen worden;
- Wij willen u uitnodigen in de jaarstukken meer aandacht te besteden aan trends en concrete indicatoren ten aanzien van bijvoorbeeld bezoek en gebruik, themaroutes en paden, biodiversiteit en beheer.
Risico’s en beheersmaatregelen
Risico’s:
- Overmacht: optreden extreem weer, brand, (vogel)ziekte en plagen flora en fauna, verslechtering zwemwaterkwaliteit door warm weer en (drugs)dumpingen;
- Zorgelijke financiële positie
- Veranderende en verzwarende wet- en regelgeving.
- Uitstel/afstel project Saskerleidam
- Bestuurlijk draagvlak vermindert. Heiloo heeft aangekondigd te willen onderzoeken of uittreden mogelijk is, risico op nog meer deelnemers die uittreden.
- De huidige weerstandscapaciteit is onvoldoende voor het benodigde weerstandsvermogen. Op de (middel)lange termijn moeten o.b.v. de onderhouds- en investeringsplannen wel bestuurlijke keuzes worden gemaakt.
Beheersmaatregelen:
- Inzetten op omgevingsmanagement: informatie stakeholders als raden en ondernemers
- Meer gezamenlijk optrekken met betrokken partijen om een integraal resultaat te behalen
- Meer inzet op toezicht en handhaving;
- Opstellen van een financieel plan
- Publiekrechtelijk
Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied
(Bedragen x €1.000)Omgevingsdienst NoordzeekanaalgebiedRechtsvorm:Gemeenschappelijke regeling - openbaar lichaam
Oprichtings-/publicatiedatum:17 december 2015Vestigingsplaats:ZaandamToezichtsregime:hoogOpenbaar belangDe regeling is getroffen ter ondersteuning van de colleges bij de uitvoering van hun taken op het gebied van het omgevingsrecht in het algemeen en de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht in het bijzonder, alsmede de taken op het terrein van vergunningverlening, handhaving en toezicht op grond van de in artikel 5.1 van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht genoemde wetten. Voorts wordt de regeling getroffen ter behartiging van de taken voortvloeiend uit het Besluit risico's zware ongevallen 1999.
Sinds 1 januari 2024 zijn de Wabo en het Besluit risico’s zware ongevallen 1999 opgegaan in de Omgevingswet.
Bestuurlijk belangWethouder Onclin is lid van het Algemeen Bestuur, plaatsvervanging door wethouder Breunesse.
Er is sprake van duale aansturing waarbij de wethouder financiën invulling geeft aan de eigenaarsrol en het inhoudelijk opdrachtgeverschap is belegd bij de beleidsportefeuillehouder.
Stemverhouding: 9,8%Actualiteiten en risico'sOntwikkelingen
Ontwikkelingen
De inhoudelijke activiteiten van de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied liggen voor een groot deel vast vanuit wet- en regelgeving en beleidsdoelstellingen van de opdrachtgevers.
De werkzaamheden van de dienst zijn vertaald in de vastgestelde strategische agenda voor 2023-2025 van de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied.
De strategische agenda bestaat uit drie samenhangende en elkaar versterkende onderdelen:
- Inhoudelijke opgaven op het gebied van klimaat, milieu-gerelateerde gezondheid, en transformatie gebieden
- Versterking van ons instrumentarium op het vakgebied vergunning verlenen, toezicht houden, handhaven en adviseren
- Organisatieontwikkeling: wat is er nodig binnen de ODNZKG om punt 1 en 2 te realiseren.
Ter ondersteuning hiervan dient de Uitvoerings- en Handhavingsstrategie 2024-2027 die in 2023 is vastgesteld en opgavegericht is ingestoken, waarbij de doelen van de Omgevingswet als vertrekpunt dienen. De komende jaren zal de Uitvoerings- en Handhavingsstrategie meer en meer impact krijgen op de uitvoeringspraktijk van de OD NZKG.
Aanvullend zijn diverse ontwikkelingen die impact hebben op de uitvoering van de taken en mede richting geven aan de koers voor de komende jaren. Zoals het onderzoek van de commissie Van Aartsen ter verbetering van het VTH-stelsel en de energietransitie, maar ook de inwerkingtreding van de Omgevingswet en de wet Kwaliteitsborging bouw.
De Omgevingswet en de Wet kwaliteitsborging
Op 1 januari 2024 zijn de Omgevingswet en de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen ingevoerd, wat leidt tot de voorspelde extra werkzaamheden voor de OD NZKG. De hausse aan vergunningaanvragen onder het oude recht van eind 2023 zet de werkprocessen onder druk. De grote hoeveelheid heeft enigszins invloed op de doorlooptijden van de aanvragen, maar ook op nieuwe aanvragen. Het toezicht op deze aanvragen zal gedeeltelijk ook nog plaatsvinden in 2025.
Ook bezwaar en beroep van deze aanvragen zullen nog doorlopen. Oude en nieuwe procedures lopen volgens het overgangsrecht nog naast elkaar. Onder meer het beheren van twee sets bekendmakingen en ook het toezicht houden en handhaven onder twee regimes kost extra tijd.
Onder de Omgevingswet worden weer leges worden opgelegd bij milieuvergunningen en alle opdrachtgevers waaronder de gemeenten Zaanstad hebben daarvoor gekozen. De legesverordeningen zij hier waar nodig op aangepast.
In de meerjarenbegroting 2024-2027 was geraamd dat de extra benodigde inzet in het eerste jaar na inwerkingtreding, zeker 5% van de capaciteit zal vergen (in 2024 € 1,9 mln). Voor 2025 is € 1,4 mln. opgenomen en deze extra inzet wordt in 2026 en 2027 afgebouwd naar nul.
Financiële en personele uitdagingen
De OD NZKG heeft aangegeven de kengetallen pas te valideren als er meer zicht en ervaring is met de gevolgen van de Omgevingswet op het werk. In de voorliggende meerjarenbegroting zijn – na het besluit over de kadernota 2025 – alle taken gekwantificeerd en als begrotingswijziging meegenomen. De OD NZKG geeft aan om richting de opdrachtgevers transparant te zijn over wat er nodig zal zijn.
Daarnaast heeft dit de basis gevormd voor de gesprekken die in oktober 2024 met de opdrachtgevers zijn opgestart voor een verdere vertaling in de afspraken voor de UVO’s 2025.
Duidelijk is dat de komst van de nieuwe wetten veel impact heeft op de dienst en indirect ook de opdrachtgevers. De ODNZKG is hierover transparant en informeert de opdrachtgevers over nieuwe inzichten en gevolgen die zich (tussentijds) voordoen
De omgevingsdienst ziet zich geconfronteerd met krapte op de arbeidsmarkt en genoodzaakt om haar werkzaamheden in evenwicht te brengen met de beschikbare uitvoeringscapaciteit. Dit leidt in afstemming met de opdrachtgevers tot een herprioritering van de bestaande werkzaamheden en nieuwe ontwikkelingen, waar van toepassing. Deze meerjarenbegroting ligt voor ter besluitvorming voordat de invulling van de herprioritering volledig duidelijk is, maar de indicatie voor de omvang van de herprioritering is al wel verwerkt in de begroting voor 2025.
Verbeterplan
In 2024 is ingezet op een verbeterplan om meer grip te krijgen op sturing en prioritering van de OD. Dit heeft plaatsgevonden via meerdere ambtelijke en bestuurlijke gesprekken. De aanleiding was onder andere een amendement op de meerjarenbegroting 2025 – 2028 met daarin de oproep te prioriteren op veiligheid en gezondheid van Zaankanters.
Rekenkamerrapport energiebesparingsplicht
In maart 2023 is een kritisch rapport van de Rekenkamer verschenen over de sturing en controle van de gemeente Zaanstad op de energiebesparingsplicht van Zaanse bedrijven. De conclusies en aanbevelingen uit het rapport hebben een breed gevoeld besef van urgentie laten ontstaan. De OD NZKG werkt in samenspraak met de deelnemers aan de aanbeveling uit het rapport met als doel verbetering aan te brengen. Bespreking en afstemming tussen de OD en de dienst hierover vindt periodiek zowel op ambtelijk als bestuurlijk niveau plaats. Inmiddels liggen er een aantal scenario’s voor versterking en verbetering voor. In 2025 zullen een of meerdere scenario’s nader uitgewerkt worden ter verbetering van de sturing en controle.
Financiële positie
Jaarrekening 2024
De jaarrekening 2024 is op het moment van schrijven nog niet bekend en zal naar verwachting eind Q2 met de raad worden gedeeld bij behandeling van de meerjarenbegroting 2026 e.v.. In de Narap is reeds een onderschrijding gemeld van € 0,5 mln. ten opzichte van de begroting 2024 als gevolg van onderbesteding op bodem en milieuregie. In de voorlopige cijfers t.a.v. de UVO 2024 valt deze onderschrijding hoger uit op ca. € 1,1 mln. De inhoudelijke toelichting door de OD t.a.v. deze onderschrijding wordt verwacht bij de jaarrekening 2024.
Jaarrekening 2023
Het jaar 2023 is afgesloten met een positief saldo van € 3.652K. Het saldo bestaat ten opzichte van de begroting uit lagere baten ad € 1.325K en lagere lasten ad € 5.023K. Daarnaast is het saldo op reserves 46K negatief. De lagere baten houden met name verband met minder werk in het kader van de UVO 2023. De lagere lasten worden voornamelijk veroorzaakt door krapte op de arbeidsmarkt, waardoor minder medewerkers zijn ingestroomd dan verwacht. Dit heeft geleid tot lagere loonkosten. Daarnaast is de financiële inzet op het IBP-programma versterking VTH-stelsel minder geweest dan voorzien.
De bijdrage van de gemeente Zaanstad bedroeg voor 2023 € 3.603.000. Ten opzichte van de gewijzigde begroting 2023 was dit een onderschrijding van € 233.000. Deze onderschrijding is al verwerkt in het resultaat 2023.
Voorstel resultaatbestemming
Het positieve resultaat is als volgt bestemd:
€ 1.858.000 doteren aan de algemene risico reserve
€ 500.000 doteren aan de bestemmingsreserve Omgevingswet t.b.v. MBA project
€ 1.294.000 terugbetalen aan de opdrachtgevers van de omgevingsdienst
Voor Zaanstad was dit een incidenteel voordeel van € 69.000 in 2024. Dit is verwerkt in de voorjaarsnota 2024.
Begroting 2025
In de meerjarenbegroting 2025-2028 zijn de lasten en baten in evenwicht. Het totaal der lasten bedraagt € 89,5 mln. in 2025 waarvan € 84,1 mln. wordt gedekt vanuit de uitvoeringsovereenkomsten met de deelnemers. Het Zaanse aandeel hierin bedraagt € 4,9 mln.
In de tussen Zaanstad en Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied te sluiten Uitvoeringsovereenkomst 2025 zal de exacte bijdrage worden vastgelegd, rekening houdend met de werkzaamheden in 2025 en eventueel gewijzigde of aanvullende volumes en ambities. Na afloop van het jaar zal uiteindelijk conform de systematiek worden afgerekend op basis van daadwerkelijk geleverde diensten, producten en uren.
Naar aanleiding van de ontwerp- meerjarenbegroting 2025-2028 is de volgende zienswijze ingediend;
- Het verzoek om aandacht te blijven hebben voor de aanpassingen die nodig zijn onder de nieuwe Omgevingswet en de gemeente hierover te blijven informeren.
- Te benadrukken dat de gemeente in 2026 een financieel uitdagend jaar staat te wachten, de gemeente de mogelijkheden om tegenvallers op te vangen is aan het verkennen en dat een van die mogelijkheden is om een generieke bezuiniging op te leggen aan alle gemeenschappelijke regelingen.
Inmiddels vinden er gesprekken tussen de dienst en de gemeente plaats om te bespreken hoe er effectiever gestuurd kan worden op de prioriteiten die de gemeente Zaanstad van belang acht. De uitkomsten zullen verankerd worden in de UVO 2025.
Risico's en beheersmaatregelen
Risico's
De noodzakelijke weerstandscapaciteit van de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied wordt bepaald door kwantificering van de gewogen risico’s. Deze risico’s zijn:
- wet- en regelgeving (met name omgevingswet),
- conjuncturele ontwikkelingen, arbeidsmarkt en Groen Staal
- bedrijfsvoering
- prestatiegericht financieren
Beheersmaatregelen
Om risico’s op te kunnen vangen heeft de OD NZKG een risicobuffer in het leven geroepen. Daarnaast zijn er frequent overleggen tussen gemeente en OD, zowel bestuurlijk als ambtelijk op diverse niveaus.
De beschikbare weerstandscapaciteit en de noodzakelijke weerstandscapaciteit worden tegen elkaar afgezet met de ratio weerstandsvermogen. Het algemeen bestuur heeft in 2017 een ratio van 1 tot 1,5 vastgesteld. Deze ratio is naar verwachting voor het jaar 2024, inclusief toevoeging vanuit de resultaatbestemming 2023, toereikend.
Meerjarig voldoet de verhouding tussen noodzakelijke en beschikbare weerstandscapaciteit aan de ratio weerstandsvermogen (1 tot 1,5), mits de reserve gelijk blijft aan zijn huidige omvang.
- Publiekrechtelijk
Recreatieschap Twiske-Waterland
(Bedragen x €1.000)Recreatieschap Twiske-WaterlandRechtsvorm:Gemeenschappelijke regeling - openbaar lichaam
Oprichtings-/publicatiedatum:4-4-2013Vestigingsplaats:ZaanstadToezichtsregime:middelOpenbaar belangHet bevorderen van een evenwichtige ontwikkeling in de openluchtrecreatie - in samenhang met de vorenstaande Gemeenschappelijke Regelingen - tot stand brengen en bewaren van een evenwichtig natuurlijk milieu, het tot stand brengen en duurzaam in stand houden van het specifieke en gedifferentieerde karakter van het landschap door bescherming, ontwikkeling en consolidatie van de waarden die het in zich draagt.
Bestuurlijk belangWethouder Breunesse is lid van het AB, plaatsvervanging door wethouder Tuijn. Sinds eind 2023 is wethouder Breunesse ook lid van het DB
Stemverhouding: 12,5%Actualiteiten en risico'sOntwikkelingen
Belangrijkste punten in 2025 voor het recreatieschap zullen zijn:
- Het AB heeft ingestemd met het actualiseren van het evenementenbeleid en over te gaan tot werving van nieuwe evenementen.
- Het AB heeft ingestemd met de visie Entreegebied Twiske Poort met scenario het faciliteren van de ontwikkeling en de bouw. Er wordt overgegaan tot het uitwerken van een beeldkwaliteitsplan.
- De gewijzigde Gemeenschappelijke Regeling en Financiële Verordening zijn vastgesteld
- Groter beroep op de regiefunctie door meer druk op het gebied, toename bewoning. Veel verschillende wensen voor gebruik van het gebied zoals feesten versus rustzoekers,
- Een nieuw raamcontract met uitvoeringsorganisatie recreatie NH is voor het einde van 2024 nog niet is gesloten. De opzegging is eenmalig opgeschort en het bestaande contract met één jaar verlengd;
- Met Staatsbosbeheer kon in 2024 geen overeenstemming bereikt worden over de overname van de beheerorganisatie. De provincie zoekt verder naar een andere overnamepartner.
Risicoprofiel
Het risicoprofiel van deelname aan de gemeenschappelijke regeling is gemiddeld. Het berekende weerstandsvermogen is voldoende. Zaanstad heeft voor onderdeel Twiske 16,7 % van de stemmen, voor onderdeel Waterland 8,3% van de stemmen.
Financiële positie
Jaarrekening 2023
De jaarrekening 2023 sluit met een negatief resultaat van € 28.797. Dit resultaat is ten laste van de reserves gebracht. Eind 2023 bedraagt de totale reserves en voorzieningen € 5.203.785 (in 2022 € 5.232.582).
Rechtmatigheidsverantwoording
In de jaarrekening is de rechtmatigheidsverantwoording van het dagelijks bestuur opgenomen. Zoals daar weergegeven is het dagelijks bestuur van mening dat de verantwoorde baten en lasten alsmede de balansmutaties rechtmatig tot stand zijn gekomen binnen de vastgestelde materialiteitsgrens van 3% van de totale lasten inclusief toevoegingen aan reserves volgens de begroting na wijziging (voor 2023 een bedrag van € 129.249).
Vooruitblik 2024
De Najaarsnotitie 2024 geeft aan dat de prognose voor 2024 sluit met een negatief resultaat van € 47.000. Dat is € 154.000 hoger – minder negatief – dan was begroot (€ 201.000 negatief). Het resultaat is bepaald door de volgende zaken:
- Lagere kosten incidentele projecten door doorschuiven naar volgende jaren (positief);
- Lagere lasten door eenmalige efficiëntieslag (positief);
- Hogere baten uit leges (positief);
- Hogere lasten door extra inzet (negatief);
- Hogere kosten voor programmasturing en aanpassing regelingen (negatief);
- Hogere rentevergoedingen op de schatkistbankrekening ( positief).
Zienswijze
De gemeenteraad gaf in juni een positieve zienswijze op de jaarrekening en begroting met de volgende aandachtspunten:
- Zaanstad verkent de mogelijkheden om de tegenvallers op te vangen; de gemeenschappelijke regelingen maken onderdeel uit van die verkenningen;
- In een motie heeft de gemeenteraad van Zaanstad gevraagd een fusie van de recreactieschappen Twiske-Waterland en Alkmaarder- en Uitgeestermeer te onderzoeken. Zaanstad dringt aan op een spoedige afronding van deze verkenning;
- De gemeente Zaanstad verkent de mogelijkheden om het beheer van de Jagersplas bij het recreatieschap Twiske-Waterland onder te brengen; wij vragen uw medewerking bij het haalbaarheidsonderzoek;
- De omvang van de algemene reserve is ver boven het weerstandsvermogen. Wij verzoeken u om in beeld te brengen welk deel van de reserve benodigd is om het uitvoeringsprogramma uit te voeren en daarmee de ambities van het recreatieschap te realiseren;-
- Wij willen u uitnodigen in de jaarstukken meer aandacht te besteden aan trends en concrete indicatoren ten aanzien van bijvoorbeeld bezoek en gebruik, themaroutes en paden, biodiversiteit en beheer.
Risico’s en beheersmaatregelen
De belangrijke risico’s voor Twiske-Waterland zijn:
- Overmacht: optreden extreem weer, brand, (vogel)ziekte en plagen flora en fauna, slechte kwaliteit zwemwater door warm weer en (drugs)dumpingen;
- Te weinig evenementen die geld genereren, zowel door wijzigingen bij Landsmeer als het evenementenbeleid van TW zelf;
- Problemen bij invulling / bemensing gekwalificeerd personeel;
Beheersmaatregelen:
- Per risico wordt de kans vermenigvuldigd met de potentiële omvang in euro’s. Het berekende weerstandsvermogen als beheersmaatregel bedraagt op 31-12-2023 € 427.
Privaatrechtelijk
- Privaatrechtelijk
NV HVC
(Bedragen x €1.000)NV HVCRechtsvorm:Naamloze vennootschap
Oprichtings-/publicatiedatum:2 januari 1991Vestigingsplaats:AlkmaarToezichtsregime:hoogOpenbaar belangDe HVC heeft als doel het zeker stellen dat tegen de laagste kosten en op verantwoorde wijze het Zaanse rest-, grof- en gft-afval wordt verwerkt.
Bestuurlijk belangDe gemeente Zaanstad heeft 265 aandelen in HVC op een totaal van 3.654 uitgegeven aandelen. Wethouder Onclin vertegenwoordigt de gemeente in de AvA, plaatsvervanging wethouder Tuijn.
Er is sprake van duale aansturing waarbij de wethouder financiën invulling geeft aan de eigenaarsrol en het inhoudelijk opdrachtgeverschap is belegd bij de beleidsportefeuillehouder.
Stemverhouding: 7,25% aandelen AActualiteiten en risico'sOntwikkelingen
Op 12 december 2024 was de Algemene Vergadering van Aandeelhouders (AvA). De AvA besloot over de volgende onderwerpen:
Warmtenet Den Helder – Fase 1
HVC werkt in het kader van de warmtetransitie sinds een aantal jaren samen met de gemeente Den Helder, de Woningstichting Den Helder (WSDH) en de Marine aan de ontwikkeling van een plan voor een warmtenet in de bestaande gebouwde omgeving van Den Helder. Uit onderliggend onderzoek is gebleken dat als alternatief voor aardgas een warmtenet in Den Helder tot de laagste maatschappelijke kosten leidt. Inmiddels is het warmtetransitieplan gereed. Fase 1 van het plan betreft de aanleg van een warmtenet met aansluiting van circa 3.000 woningen in de wijk De Schooten. De hiervoor benodigde investering bedraagt netto € 10,7 miljoen (prijspeil november 2024).
Dividendbeleid
Voor zover ruimte overblijft, zal deze benut worden voor het matigen van de tarieven.
Afval
HVC ondersteunt gemeenten om stappen te zetten naar een circulaire economie en volgt hierbij het uitvoeringsprogramma ‘Van Afval naar Grondstof (VANG)’. Het streven is om via het scheiden van schone stromen uit het restafval te komen tot preventie van afval/grondstoffen. Hiertoe zijn de volgende uit de Menukaart Afvalpreventie de volgende pijlers gekozen: voedselverspilling, wasbare luiers, delen en lenen, de ja-ja sticker en reparatie . Een andere pijler is recycling om te voorkomen dat waardevolle grondstoffen verloren gaan. Hiertoe is een hoogwaardig systeem van inzameling voor bron- en nascheiding vereist. Bronscheiding geldt voor PMD (laagbouw) gft-e, oud papier, textiel en glas . Daar waar inwoners, vanwege hun woonsituatie, denk hierbij aan hoogbouw, geen gelegenheid hebben voor bronscheiding is technische nascheiding voor de stromen metaal en verpakkingsmaterialen mogelijk via een sorteerinstallatie. Verbranding van restafval levert bodemas op die wordt bewerkt in een installatie waardoor ijzer, staal en non-ferro wordt gerecycled en als grondstof wordt vermarkt. Het residu van de bewerkte bodemas bestaat uit fosfaat. In samenwerking met meerdere partijen is er een pilot gestart voor fosfaat-terugwinning zodat deze schaarse grondstof niet via mijnbouw uit de natuur wordt gehaald. Naast deze innovatie zijn er initiatieven ontwikkeld voor het vervaardigen van natuurlijke plasticvervangers die volledig biologisch afbreekbaar zijn Een derde innovatie is de voorbereiding van een grootschalige CO2-afvanginstallatie voor bij de afvalenergiecentrale in Alkmaar.
Warmte
HVC is betrokken bij de verkenning naar mogelijke warmte oplossingen voor Krommenie. HVC profileert zich steeds meer als publiek warmtebedrijf en wil in samenwerking met de gemeente bijdragen aan een verkenning naar mogelijke aardgasvrije oplossingen voor het verwarmen van woningen in Krommenie.
Risicoprofiel
Het risicoprofiel van de HVC is hoog (op basis van de methodiek). Dit wordt veroorzaakt door grote financiële belangen in de HVC van Gemeente Zaanstad via het aandeelhouderschap en onzekerheid over de ontwikkeling van de elektriciteitsprijs. Daarnaast participeert HVC in diverse consortia, waaronder het Windmolenpark. De publieke en maatschappelijke betrokkenheid bij HVC is hoog, (inzameling en) verwerking van grondstof en afval raakt de burger.
Financiële positie
Jaarrekening 2023
HVC heeft over 2023 een resultaat behaald van € 34,9 miljoen. Dit is € 6,8 miljoen meer dan in 2022. Deze stijging komt vooral door de stijging van de opbrengst van energie en grondstoffen en het verkleinen van het belang in deelneming Trianel GmbH.
HVC heeft ultimo 2023 een negatief werkkapitaal, dat wordt veroorzaakt door de aflossingsverplichtingen ad € 89 miljoen op de langlopende financiering die onder de kortlopende schulden is opgenomen. Het betreft structurele financiering voor activa met een gemiddelde levensduur die langer is dan de looptijd van de leningen en ook wat er redelijkerwijs aan looptijd op de financieringsmarkt mogelijk is.
Risico's en beheersmaatregelen
Risico’s
- Veiligheid, betrouwbaarheid en continuïteit van de installaties.
Incidenten (kunnen) leiden tot uitval, letsel en discontinuïteit van processen. Een adequaat onderhoudsprogramma is een randvoorwaarde voor veilige, betrouwbare installaties. Daarnaast is het uitgangspunt van HVC dat de installaties binnen de vigerende milieunormen presteren.
- Volatiliteit prijzen commodities, kostprijzen grondstof/transport en levering materieel
Na de extremen van 2022, door onder meer de oorlog in Oekraïne, zijn de prijzen van elektriciteit en gas in 2023 gedaald. Met name gas is door grote voorraden, voldoende aanvoer en milde winter sterk gedaald aan het einde van het jaar. Daarbij speelt ook mee dat gehoor is gegeven aan de oproep vanuit overheden om te bezuinigen op gas en elektraverbruik.
- Klimaatrisico
HVC is zich zeer bewust van de eigen rol in verduurzaming en klimaatverandering. In relatie tot de eigen doelen en ambities op die vlakken wordt vooral het element tijd als een bedreiging gezien.
- Financiële risico’s
Renterisico, prijsrisico, kredietrisico en liquiditeitsrisico
Beheersmaatregelen
- Annotaties van de agenda van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders in het college van B&W
- Ambtelijk overleg met verschillende klankbordgroepen (zowel financiële als beleidsmatige) met de overige aandeelhouders van HVC.
- De HVC informeert de aandeelhouders vooraf en achteraf over de AvA door middel van een vooruitblik en terugblik. Deze informatie wordt door het college actief gedeeld met de raad op het RIS
- Bij financieringsverplichtingen > € 10 mln. is een zienswijze van de raad verplicht
- Privaatrechtelijk
InWest Regio B.V.
(Bedragen x €1.000)InWest Regio B.V.Rechtsvorm:Besloten Vennootschap
Oprichtings-/publicatiedatum:7 oktober 2021Vestigingsplaats:HaarlemToezichtsregime:middelOpenbaar belangDeelname van Zaanstad aan InWest Regio B.V. draagt bij aan het versneld mogelijk maken van de grote opgave op het gebied van klimaat, duurzaamheid en circulariteit.
Bestuurlijk belangInWest Regio heeft 23 aandeelhoduers. Gemeente Zaanstad is houder van 4,6% van de aandelen. Wethouder Onclin vertegenwoordigt de gemeente in de AvA, plaatsvervanging wethouder Slegers.
Er is sprake van duale aansturing waarbij de wethouder financiën invulling geeft aan de eigenaarsrol en het inhoudelijk opdrachtgeverschap is belegd bij de beleidsportefeuillehouder.
Stemverhouding: 4,6%Actualiteiten en risico'sOntwikkelingen
Activiteiten 2024
In de AvA van 30 mei 2024 besloten de aandeelhouders tot wijziging van de organisatiestructuur. Bij oprichting van de BV’s is uitgegaan van de mogelijkheid tot het vormen van een fiscale eenheid voor de omzetbelasting. De belastingdienst gaf aan dat dit in de huidige structuur niet kan. Als de organisatiestructuur niet wijzigt, dan leidt dit tot hogere kosten (niet aftrekbare BTW).
Het betreft een wijziging van de structuur met een fiscale grondslag. Door de verkoop van de aandelen migreren de aandelen van ROM InWest van een indirect belang naar een direct belang voor de gemeente. Feitleijk betekent dat dat de gemeente Zaanstad nu twee verbonden partijen heeft. In de praktijk wordt er gerapporteerd over ROM InWest als één verbonden partij.
In navolging op de AvA van 30 mei 2024 worden tijdens de AvA van 28 november 2024 de besluiten genomen om de organisatiestructuur te wijzigen. Tegelijkertijd wordt in de statuten de mogelijkheid tot digitaal vergaderen verankerd.
In de loop van 2024 is door een aantal regio-gemeenten geconstateerd dat ROM Inwest (muv Amsterdam) onvoldoende zichtbaar is. De gemeente Zaanstad gaat in gesprek met de directeur van ROM Inwest over de inzet in de regio en in Zaanstad. Zonder afspraken over structurele samenwerking vanuit een heldere propositie kan de gemeente haar inzet en middelen voor ROM Inwest onvoldoende verantwoorden.
Dit gesprek vindt in Q1 van 2025 plaats.
Vooruitblik
Doorkijk naar jaarplan 2025 volgt na presentatie van het jaarplan 2025 Rom Inwest op 6 februari 2025.
Risicoprofiel
In de risicoweging komt ROM InWest Regio B.V. uit op "midden". De financiële risico's zijn beperkt vanwege de gevormde voorziening van € 1,5 miloen zoals afgesproken met de raad.
Financiële positie
Jaarrekening 2023
InWest Regio B.V. heeft een verlies van € 2,9 miljoen gerealiseerd. Dit verlies is afkomstig van de deelnemingen van InWest Regio. Het verlies dat in de jaarrekening tot uitdrukking komt van ROM InWest bedraagt € 0,8 miljoen en het verlies van het Transitiefonds bedraagt € 2,1 miljoen.
De verklaring voor de verliezen is dat in de eerste jaren de kosten voor de baten uitgaan. De investeringen in bedrijven hebben tijd nodig om te renderen. Positieve resultaten zijn pas zichtbaar in het resultaat als InWest Regio B.V. (of één van haar deelnemingen) de portefeuille van de hand doet. Dit gebeurt pas vanaf het moment dat het goed gaat met het bedrijf waarin is geïnvesteerd.
Begroting 2025
Voor 2025 zijn er nog geen plannen bekend, het college en de raad zal hierover geïnformeerd worden wanneer het jaarplan bekend is. Wel is duidelijk dat de organisatie nadenkt over het mogelijk aanpassen van het investeringsreglement om zo effectiever te kunnen zijn in het bereiken van hun doelstellingen. Dit is uiteraard een aandeelhoudersbesluit te zijner tijd.
Risico’s en beheersmaatregelen
Risico’s
In het jaarverslag 2023 benoemt de ROM een aantal risico's:
- Strategische risico's: balans treffen tussen de strategische lijn en de verwachtingen van aandeelhouders en mogelijke reputatieschade door investeringsbeslissingen
- Operationele / rapportagerisico's: o.a. voor fondsmanagement en ICT, hiervoor worden nieuwe systemen igeïplementeerd. Er wordt eens per vier jaar een liquiditeitsprognose gemaakt.
- Compliance risico's: het voldoen aan regelgeving binnen een complex systeem, hiervoor worden steeds. En bij het inbesteden van portefeuilles wordt extra aandacht besteedt aan de inhoud hiervan.
- Privaatrechtelijk
Warmtenetwerk Zaanstad (WNZ)
(Bedragen x €1.000)Warmtenetwerk Zaanstad (WNZ)Rechtsvorm:BV
Oprichtings-/publicatiedatum:01-01-2019Vestigingsplaats:ZaandamToezichtsregime:hoogOpenbaar belangHet op gang brengen van de transitie naar een aardgasloze gebouwde omgeving. De legitimering van een overheidsinterventie op basis van marktfalen is hier van toepassing op de casus warmtenet in Zaandam-Oost. Het doel is het transporteren van warmte uit o.a. biomassa van Bio Forte aan afnemers in Zaanstad.
Bestuurlijk belangWethouder Onclin vertegenwoordigt de gemeente in de AvA, plaatsvervanging wethouder Tuijn.
Gemeente Zaanstad is samen met Duurzame Energienetwerken Noord-Holland (DEN-NH) eigenaar van het Warmtenet Zaanstad BV. Gemeente Zaanstad heeft een belang van 39% in de Aandelen (uitsluitend stemgerechtigd), alsmede een belang van 100% in de Aandelen C (stemrechtloos).
Er is sprake van duale aansturing waarbij de wethouder financiën invulling geeft aan de eigenaarsrol en het inhoudelijk opdrachtgeverschap is belegd bij de beleidsportefeuillehouder.
Stemverhouding: 39,0%Actualiteiten en risico'sOntwikkelingen
Visie en strategie
In de Algemene vergadering van Aandeelhouders (AvA) van 16 december 2024 zijn de volgende besluiten genomen:
a) het instellen van een Raad van Commissarissen en de statuten van Warmtenetwerk Zaanstad B.V. te wijzigen. Hiermee werd invulling gegeven aan de aanbeveling van de rekenkamer om beter te kunnen sturen op het publieke belang van WNZ.
b) de gewijzigde aandeelhoudersovereenkomst WNZ
c) de profielschets Voorzitter Raad van Commissarissen
d) de vaststelling van het Annual Businessplan WNZ 2025, waarin de begroting voor dit jaar is opgenomen.
In voorbereiding op de komst van de WCW, oriënteert WNZ zich op de ontwikkeling naar een integraal warmtebedrijf, waarin warmtebronnen, distributie en levering onder één entiteit plaatsvindt.
In Zaandam Oost wordt een innovatieve warmtebron ontwikkeld, waarmee warmte van een kunstgrasveld wordt afgevangen en opgewerkt tot een temperatuur waarmee het zwembad en/of het warmtenet van warmte kunnen worden voorzien.
Financiële positie
Voorziening
De voorziening is gevormd bij de oprichting van WNZ voor de onrendabele top. Het niveau van de voorziening wordt gehandhaafd met de volgende overwegingen:
- De onrendabele top is nog steeds aanwezig
- De onderneming heeft sinds haar oprichting verliezen geleden
- De huidige businesscase nog niet positief
- Het Zaanse aandeel in het eigen vermogen van WNZ overstijgt de waarde van de activa
- De opdracht tot doorontwikkeling van WNZ leidt pas later tot verandering van de financiële resultaten.
Jaarrekening 2023
De jaarrekening over 2023 is op 25 april 2024 vastgesteld. Het verlies over het boekjaar 2023 bedroeg € 340.000,- en is in mindering gebracht op de algemene reserve.
Financiering van nieuwe ontwikkelingen
Bij het Annual Businessplan is inzicht gegeven in een investeringsbegroting waarin nieuwe ontwikkelingen in Zaandam Oost zijn verwerkt. Het verder uitwerken van een financieringsplan is vooruitgeschoven naar 2025. De financiering van nieuwe ontwikkelingen houdt verband met het aandelenbelang van de aandeelhouders en het aantrekken van vreemd vermogen. Daarnaast speelt de WCW en de ontwikkeling van WNZ naar integraal warmtebedrijf een rol. Besloten is om het financieringsvraagstuk hiermee iets breder op te pakken en voor langere periode te bestendigen.
Risicoprofiel
Het financieel belang is hoog. De gemeentelijke deelneming is onderhandeld op € 4,25 miljoen. Deze deelneming is op die basis nu gewaardeerd op € 1,95 miljoen. Gemeente Zaanstad heeft een voorziening getroffen voor het verschil van € 2,3 miljoen. Het risico dat de getroffen voorziening te klein blijkt (omdat de marktwaarde van de deelneming daalt) is opgenomen als risico voor het weerstandvermogen. De politieke en maatschappelijke betrokkenheid zijn groot: de activiteiten van Warmtenetwerk Zaanstad B.V. richten zich op het leveren van warmte aan inwoners. De gemeente participeert in het Warmtenetwerk Zaanstad B.V. vanuit het publieke belang en de maatschappelijke doelen die de gemeente wil realiseren.
Risico's en beheersmaatregelen
Risico’s
- Achterblijven omzet
Door de vertraging in de groei van de afzet blijft de omzet achter. Op basis van de begroting 2024 missen we circa 20.000 GJ aan afzet. Uitgaande van het transporttarief van 2024 vertegenwoordigd dat een inkomstenderving van €135k in 2024.
- Opwarming klimaat
Door opwarming van het klimaat daalt de gemiddelde warmtevraag en daarmee dus ook de omzet.
- Onvoldoende voortgang op het ontwikkelen van alternatieve warmtebronnen
Tekort aan beschikbare bronnen in / rondom Zaanstad voor de bronnenmix, waardoor niet voldaan kan worden aan een toename aan de vraagkant.
- Publieke opinie
Opinie over het gebruik van op hout gestookte biomassacentrales, zoals in de biomassacentrale voor het warmtenet in Zaandam-Oost, wordt negatiever.
Beheersing
- WNZ heeft met het AvA besluit van 7 december 2023 extra capaciteit gekregen om de ontwikkeling van afzet te stimuleren. Door extra commerciële acties meer operationele kosten (vooruitlopend op extra afzet). Eind 2024 moet er duidelijkheid zijn over de haalbaarheid van de extra omzet als gevolg van de extra ontwikkelinzet van 2024.
- Opwarming van het klimaat speelt zich af over een tijdsperiode die langer is dan wij hier beschouwen. Wel is duidelijk dat er 2% minder graaddagen zijn wanneer het gemiddeld aantal graaddagen van de afgelopen 3 jaar wordt vergeleken met de afgelopen 10 jaar. Als deze daling een op een wordt doorgezet naar omzetdaling, dan scheelt dat circa €10k op jaarniveau. Aanvullend zien we ook ander gedrag bij de afnemers. Het gevolg is een verdere daling van de afname.
- De raadsleden actief blijven informeren over de naleving van afspraken met de biomassacentrale met betrekking tot de inzet van bio-grondstoffen, maar ook over de vorderingen met betrekking tot de ontwikkeling van alternatieve warmtebronnen.
- Voorlichting over Bio-grondstoffen en de stand van zaken rondom de ontwikkeling in Zaanstad van alternatieve warmtebronnen zoals geothermie, aquathermie;
- Aanstellen ontwikkelaars om bron- en afzetontwikkeling te versnellen
- Privaatrechtelijk
Alliander N.V.
(Bedragen x €1.000)Alliander N.V.Rechtsvorm:Naamloze Vennootschap
Oprichtings-/publicatiedatum:1 juli 2009Vestigingsplaats:ArnhemToezichtsregime:middelOpenbaar belangNetbeheer en distribueren van elektriciteit en gas voor producenten en afnemers. Voor burgers en ondernemers is een goed werkend en betaalbaar distributienetwerk van gas en elektriciteit cruciaal. Alliander heeft een belangrijke rol in het mogelijk maken van verdere verduurzaming van de Nederlandse energievoorziening.
Bestuurlijk belangWethouder Onclin vertegenwoordigt de gemeente in de AvA, plaatsvervanging wethouder Tuijn.
Er is sprake van duale aansturing waarbij de wethouder financiën invulling geeft aan de eigenaarsrol en het inhoudelijk opdrachtgeverschap is belegd bij de beleidsportefeuillehouder.
Stemverhouding: 0,9%Actualiteiten en risico'sOntwikkelingen
In 2024 is de samenwerking met Liander versterkt. De gemeente heeft capaciteit vrijgemaakt om Liander te faciliteren in de verzwaring van het elektriciteitsnet binnen Zaanstad en om concrete knelpunten gezamenlijk op te lossen.
Op 16 april 2025 vond de Algemene Vergadering van Aandeelhouders plaats.
Het jaar 2024 is voor Alliander financieel positief afgesloten.
Zie verder onder financiële positie.
Het dividendbeleid is aangepast.
Belangrijkste wijziging is het invoeren van een maximaal bedrag van € 100.000 dat Alliander uitkeert als dividend, een plafond. De reden hiervoor is dat de financiële situatie van Alliander steeds meer onder druk komt. Elk jaar investeert Alliander meer. Het investeringsvolume steeg van € 573 miljoen in 2017 naar ruim € 1,4 miljard in 2023. Een dividendplafond past bij de realisatie van de maatschappelijke opdracht, een toekomstig energiesysteem, van Alliander. Voor gemeente Zaanstad betekent dit een bedrag van € 918.722. Dit is € 141.000 lager dan begroot. Deze mutatie wordt verwerkt bij de narap 2025.
De AvA besluit deze vergadering ook over de overdracht van het hoogspanningsnet Randmeren aan Tennet.
Deze overdracht is verplicht op basis van de Wet Onafhankelijk Netbeheer (WON). Deze wet ging op 1 januari 2008 in. Het beheer van hoogspanningsnetten gaat in deze wet over van regionale netbeheerders naar de landelijk netbeheerder TenneT. Liander heeft alle hoogspanningsnetdelen daarna overgedragen aan TenneT. Dat geldt niet voor de hoogspanningsdelen die met den Cross Border Lease (CBL) belast zijn. Die worden geleidelijk overgedragen. De laatste CBL is begin dit jaar beëindigd en kan nu overgedragen worden aan TenneT.
Financiële positie
Jaarrekening 2024
Het jaar 2024 is voor Alliander financieel positief afgesloten. Het nettoresultaat bedraagt € 976 miljoen. In 2023 was dit € 267 miljoen. De reden voor het fors hogere resultaat is de verkoop van Kenter. In januari 2024 vond de aandelenoverdracht plaats. Het nettoresultaat exclusief Kenter bedraagt € 219 miljoen. Dit is € 141.000 lager dan begroot. Bij de Najaarsrapportage 2025 wordt dit verwerkt.
Alliander investeerde in 2024 bijna € 1,8 miljard in de aanleg van infrastructuur. Het investeringsniveau is afgelopen jaren flink toegenomen. Het investeringsvolume steeg van € 573 miljoen in 2017 naar ruim € 1,4 miljard in 2023.
De uitvoering van de daaraan verbonden projecten in 2024 liepen vertraging op. Complexiteit en de behoefte aan specialistische kennis spelen hier een rol.
Het personeelsbestand van Alliander groeide in 2024 naar circa 9.900 werknemers.
Risico’s en beheersmaatregelen
Risico's
Alliander onderkent de volgende risico’s in de SWOT analyse:
- Cybercriminaliteit
- Onvoldoende langetermijnoriëntatie van wet- en regelgeving
- Krapte technische arbeidscapaciteit
- Schaarste in componenten en grondstoffen
- Lange termijn financierbaarheid
- Sterk groeiend werkpakket
Beheersmaatregelen
De hierboven benoemde risico’s worden door Alliander afgedekt met beheersmaatregelen. Vanwege het beperkte belang wordt voor gemeente Zaanstad de beheersmaatregelen beperkt tot:
- Annotaties van de agenda van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders in het college van B&W