Financiën

Bedragen x € 1.000

Toelichting
Op het programma Kansengelijkheid resteert een positief saldo aan afwijkingen van -€ 0,38 mln. Dit saldo bestaat voor -€ 4,94 mln. uit lagere lasten, -€ 0,97 mln. uit hogere baten, -€ 0,15 mln. aan lagere toevoegingen aan reserves en voor € 5,68 mln. uit lagere onttrekkingen aan reserves. De afwijkingen worden hieronder toegelicht. Als de afwijking een relatie heeft met een ander programma dan staat dit aangegeven in de voorlaatste kolom.

Afwijkingen met een effect op het jaarrekeningresultaat
1. Werkom
Het resultaat van Werkom over 2024 was beter dan begroot. De belangrijkste verklaring hiervoor is de hogere netto toegevoegde waarde en lagere kosten door met name minder Zaanse kandidaten in begeleiding. Als effect hiervan krijgt Zaanstad -€ 1,04 mln. terug. Daarnaast konden wij op basis van de jaarrekening van Werkom meer BTW declareren bij de Belastingdienst (-€ 0,34 mln.).

2. Inkomen
Het voordeel op de BUIG is kleiner dan wij hadden verwacht. De lasten voor bijstand zijn hoger dan wij verwachtten bij de Narap. Sinds juni 2024 betalen wij het vakantiegeld niet meer in één keer uit. Wij betalen dit gespreid uit over de betalingen per maand (€ 1,00 mln.). Daarnaast heeft het Rijk de loonheffing over de bijstandsuitkering verhoogd en zien wij een reeks kleinere afwijkingen (€ 0,54 mln.).
Wij hebben het overzicht van inwoners met een schuld bij de gemeente bijgewerkt. Het blijkt dat minder inwoners een schuld bij de gemeente hebben. Hiermee lopen wij een kleiner risico als inwoners hun schulden niet kunnen afbetalen. We hoeven daarom minder geld in kas te houden om dit risico af te dekken. Dit leidt tot lagere lasten (-€ 0,36 mln.).
Wij hebben minder bijstand teruggevorderd dan wij bij de Narap hadden voorzien. Dit komt door maatwerk bij afbetaling bij de cliënten (€ 0,13 mln.).

3. Armoede
Wij hebben de uitvoering van de armoede- en schuldenaanpak voorbereid in 2024. De daadwerkelijke uitvoering, en daarmee de besteding van de budgetten, schuift door naar 2025 (-€ 0,29 mln.). Wij onttrekken daarom ook geen middelen aan de reserve schulden en armoede (€ 0,24 mln.). Wij doen bij de voorjaarsnota een voorstel tot resultaatbestemming om het verschil van € 0,20 mln. weer toe te voegen aan de armoede- en schuldenaanpak.
Inwoners hebben minder gebruik gemaakt van schuldhulpverlening dan verwacht (130 in plaats van 152). De Kredietbank heeft bij lopende dossiers de oude, lagere tarieven toegepast. Door de overgang van Meedoen naar de Zaanse Pas hebben wij éénmalig per saldo minder kosten gemaakt. Wij konden de methode Get a Grip niet uitvoeren in 2024 door gebrek aan capaciteit en personeelswisseling (-€ 0,45 mln.). Wij hebben de methode wel kunnen voorbereiden in 2024, ten behoeve van uitvoering in 2025.

4. Onderwijshuisvesting
Wij hebben minder ambtelijke capaciteit kunnen inzetten als gevolg van ziekte en vacatures (-€ 0,16 mln.). Daarnaast hebben wij hogere baten uit tijdelijke huisvesting en verhuur van leegstaande gebouwen (-€ 0,15 mln.).

5. Wijkbudgetten
Wij zien een groeiend gebruik ten opzichte van vorig jaar van de subsidies matchfunding en initiatievensubsidie. Toch hebben wij dit jaar minder aanvragen ontvangen dan verwacht (-€ 0,04 mln.) en hebben wij minder kosten gemaakt voor de overige wijkbudgetten (-€ 0,07 mln.).

6. Lokaal onderwijsbeleid
Op onderwijsachterstanden is er sprake van lagere lasten (-€ 0,18 mln.) door lagere vaststelling van een subsidie en het doorschuiven naar 2025 van de pilots peuterplusgroepen en een onderzoek voorschoolkeuze. Daarnaast zijn de geraamde kosten voor capaciteit voor Nationaal Programma Onderwijs (NPO) alternatief gedekt (-€ 0,06 mln.). Hierdoor hebben wij minder beroep gedaan op de specifieke uitkeringen OAB en NPO. Dit leidt tot lagere baten (€ 0,24 mln.).
Tenslotte is er sprake van een aantal kleinere afwijkingen (-€ 0,11 mln.).

7. Apparaatslasten en -baten
De apparaatslasten binnen dit programma zijn per saldo hoger dan de apparaatsbaten. Voor een toelichting op de apparaatslasten en -baten wordt verwezen naar de paragraaf Bedrijfsvoering.

8. Overige kleine verschillen
Het restant aan afwijkingen op de lasten (-€ 0,30 mln.), de baten (€ 0,11 mln.) en de onttrekkingen aan de reserves (€ 0,20 mln.) verklaren wij door overige diverse kleine afwijkingen binnen deze opgave.

Afwijkingen met saldo neutraal effect op het jaarrekeningresultaat
A. Arbeidsmarktregio
Zaanstad beheert als centrumgemeente de middelen die het Rijk ter beschikking stelt aan arbeidsmarktregio’s. De arbeidsmarktregio geeft met deze middelen invulling aan regionale uitdagingen op de arbeidsmarkt. Dit gebeurt in samenwerking met andere publieke en private partijen.
Voor 2024 heeft de arbeidsmarktregio een regionale doe-agenda gemaakt, waarin het ambities had opgenomen. Daaruit bleek een deel van de plannen minder geld te kosten dan verwacht. Een flink deel krijgt alsnog vorm in 2025 onder aangescherpte voorwaarden. Tegelijkertijd heeft de door het Ministerie van SZW ingezette verandering in de infrastructuur van de regionale arbeidsmarkt de nodige tijd en capaciteit gekost. De lasten van arbeidsmarktregio zijn hierdoor lager (-€ 1,29 mln.) dan begroot. Het budgettair effect is neutraal, omdat de arbeidsmarktregio extra kosten uit de reserve arbeidsmarktregio. De onttrekking aan deze reserve is lager (€ 1,29 mln.).

B. Gedupeerden Kinderopvangtoeslag affaire
Wij hebben meer verstrekkingen gedaan aan gedupeerden van de kinderopvangtoeslagaffaire. Wij hebben de inzet van de sociaal wijkteams over de periode 2021-2024 afgerekend (€ 0,89 mln.). Hier tegenover staan hogere baten (-€ 0,89 mln.), omdat wij de kosten voor hulp aan gedupeerden van de kinderopvangtoeslag affaire in rekening brengen bij het Rijk.

C. Inburgering
Door capaciteitsproblemen bij de onderwijsinstellingen konden wij minder inburgeraars naar school sturen. Dit leidt tot lagere lasten (-€ 0,29 mln.). Hier tegenover staan ook lagere baten van het Rijk (€ 0,29 mln.).

D. Kansrijke Wijk
Wij hebben meer uitgevoerd dan wij hadden voorzien bij de Narap. Dit leidt tot hogere lasten (€ 0,22 mln.). Daar tegenover staan hogere baten uit de subsidie Kansrijke Wijk (-€ 0,22 mln.). Dat is in overeenstemming met het uitvoeringsplan Pact Zaandam Oost.

E. Noodopvang asielzoekers
Wij hebben in 2024 de locatie Gerrit Bolkade opgeleverd. De lasten waren hoger, omdat wij meer werkzaamheden in opdracht van het Centraal orgaan Opvang Asielzoekers (COA) hebben uitgevoerd. Daarnaast bleek dat wij de BTW niet konden declareren bij de Belastingdienst (€ 0,58 mln.). Tegenover de hogere lasten staan ook hogere baten uit een bijdrage van het COA (-€ 0,58 mln.).

F. Opvang Ontheemden Oekraïne
De lasten voor huisvesting en begeleiding van Oekraïners zijn lager. Dit komt door lagere begeleidingskosten op de locaties. De lasten voor de verbouwing van Saendenborch waren ook lager. Daarnaast konden wij risico’s kleiner maken, waardoor wij geen onvoorziene kosten hadden (-€ 2,56 mln.).
Wij ontvingen meer baten van het Rijk (-€ 0,11 mln.). We kregen een extra bijdrage voor leefgeld. Het aantal bedden was wel lager dan begroot. Daarnaast waren de kosten van de verbouwing van Saendenborch lager.
Wij hebben de storting in de reserve opvang ontheemden Oekraïne verlaagd. Wij hebben minder geld van het Rijk ontvangen omdat het aantal bedden minder was dan begroot (-€ 0,15 mln.).
De rest van de kosten betalen wij uit de reserve Opvang Ontheemden Oekraïne (€ 2,73 mln.).

G. Regio Deal
Een aantal projecten hebben wij doorgeschoven naar 2025. Het gaat over de aanstelling van sleutelfiguren en vergroten van kansen voor de jeugd. Dit leidt tot lagere lasten (-€ 0,48 mln.). Hierdoor krijgen wij ook lagere baten uit de SPUK RegioDeal (€ 0,19 mln.). Wij onttrekken ook minder geld aan de reserve RegioDeal. De geplande projecten schuiven wij door naar 2025. Het gaat daarbij om vergroten van kansen voor de jeugd, NoorderIJ Plas, groenprogramma en intensiveringsslag in de wijk (€ 1,21 mln.), welke op de programma's Verstedelijking en Gezondheid zijn verantwoord.

H. Regionaal Mobiliteits Team
Het Rijk betaalt de personele inzet van het Regionaal Mobiliteits Team (RMT) via de gemeente Zaanstad. De werkelijke inzet in 2024 bleek kleiner dan wat het RMT eind 2023 in de aanvraag aan het Rijk had begroot. Dit heeft geleid tot lagere lasten (-€ 0,14 mln.). Hier tegenover staan ook lagere baten van het Rijk (€ 0,14 mln.).